Dịch Thuật SMS
Nhanh – Tận tâm – Chuyên nghiệp
Dịch Thuật SMS
Nhanh – Tận tâm – Chuyên nghiệp
Blog Dịch tài liệu chuyên ngành Dịch thuật FIDIC A-Z Dịch thuật ngành xây dựng

Quản Lý Khiếu Nại (Claims) Và Giải Quyết Tranh Chấp Theo Chuẩn FIDIC

by |Published

Trong ngành công nghiệp xây dựng quốc tế, câu nói “Hợp đồng chỉ thực sự được mở ra xem kỹ khi tranh chấp xảy ra” là một thực tế đáng buồn nhưng phổ biến. Các dự án hạ tầng, năng lượng và xây dựng quy mô lớn luôn tiềm ẩn rủi ro phát sinh mâu thuẫn giữa Chủ đầu tư và Nhà thầu. Đó có thể là những bất đồng về khối lượng, thay đổi phạm vi công việc (Variations), điều kiện địa chất không lường trước được, hoặc sự chậm trễ trong bàn giao mặt bằng.

Hệ thống mẫu hợp đồng FIDIC (Hiệp hội Kỹ sư Tư vấn Quốc tế) nổi tiếng toàn cầu không chỉ bởi sự cân bằng về rủi ro, mà còn bởi cơ chế giải quyết tranh chấp nhiều tầng nấc (Multi-tier Dispute Resolution Clause). Cơ chế này được thiết kế để giải quyết vấn đề ngay tại công trường trước khi chúng leo thang thành các cuộc chiến pháp lý tốn kém tại Tòa án hay Trọng tài.

Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích quy trình khiếu nại (Claims) – bước khởi đầu của mọi tranh chấp, và vai trò sống còn của việc tuân thủ các mốc thời gian (Time-bar) trong hợp đồng FIDIC 1999 và những cập nhật mang tính cách mạng trong phiên bản 2017.

Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích quy trình khiếu nại (Claims) – bước khởi đầu của mọi tranh chấp, và vai trò sống còn của việc tuân thủ các mốc thời gian (Time-bar) trong hợp đồng FIDIC 1999 và những cập nhật mang tính cách mạng trong phiên bản 2017.
Quản Lý Khiếu Nại (Claims) Và Giải Quyết Tranh Chấp Theo Chuẩn FIDIC

1. Bản chất của “Khiếu nại” (Claim) trong Hợp đồng FIDIC

Nhiều Nhà thầu Việt Nam vẫn e ngại từ “Claim” (Khiếu nại) vì cho rằng nó mang sắc thái thù địch. Tuy nhiên, trong tư duy của FIDIC, Khiếu nại chỉ đơn thuần là việc một bên (thường là Nhà thầu, nhưng đôi khi là Chủ đầu tư) khẳng định quyền lợi của mình để được hưởng thêm thanh toán (Cost/Profit) hoặc gia hạn thời gian hoàn thành (Extension of Time – EoT) dựa trên các điều khoản của Hợp đồng.

Cơ sở pháp lý của Khiếu nại thường xuất phát từ:

  1. Sự kiện rủi ro: Ví dụ như thiên tai, bất khả kháng, hay rủi ro nhà tuyển dụng.
  2. Vi phạm của đối phương: Chậm thanh toán, chậm cung cấp bản vẽ, chỉ dẫn sai.
  3. Thay đổi (Variations): Các công việc phát sinh chưa được định giá thống nhất.

Để hiểu rõ hơn về các định nghĩa gốc và ngôn ngữ pháp lý chính xác, bạn nên tham khảo trực tiếp các bản dịch song ngữ:

2. Quy tắc “28 Ngày” – Cái bẫy chết người trong Điều khoản 20.1

Điều khoản 20.1 [Khiếu nại của Nhà thầu] trong FIDIC 1999 (và Điều khoản 20.2 trong FIDIC 2017) chứa đựng quy định khắt khe nhất mà mọi Giám đốc dự án phải thuộc lòng: Thời hạn thông báo 28 ngày.

Cơ chế hoạt động:

Nhà thầu phải gửi Thông báo Khiếu nại (Notice of Claim) cho Nhà tư vấn (Engineer) trong vòng 28 ngày kể từ khi Nhà thầu nhận biết, hoặc đáng lẽ phải nhận biết sự kiện hoặc tình huống dẫn đến khiếu nại.

Hậu quả của việc chậm trễ (Time-bar):

Nếu Nhà thầu không gửi thông báo trong thời hạn 28 ngày này:

  • Chủ đầu tư sẽ được miễn trừ mọi trách nhiệm liên quan đến khiếu nại đó.
  • Nhà thầu mất hoàn toàn quyền được thanh toán thêm hoặc gia hạn thời gian.
  • Dự án coi như không có sự kiện đó xảy ra về mặt pháp lý tài chính.

Đây là một “cái bẫy” mà rất nhiều nhà thầu Việt Nam mắc phải do thói quen “làm trước, nói sau” hoặc “chờ xong việc mới tính”. Trong các tranh chấp quốc tế, Hội đồng xử lý tranh chấp (DAB) thường áp dụng rất nghiêm ngặt quy định này. Do đó, việc sở hữu các Bản dịch Green Book 1999 song ngữ (cho dự án nhỏ) hay các bộ sách lớn để hiểu rõ từng câu chữ về thủ tục thông báo là cực kỳ quan trọng.

3. Vai trò của Nhà Tư Vấn (Engineer) trong Giải quyết Khiếu nại

Trong quy trình FIDIC, Nhà tư vấn (Engineer) đóng vai trò là “người phán xử” đầu tiên. Khi nhận được khiếu nại chi tiết của Nhà thầu (thường phải nộp trong vòng 42 ngày sau khi sự kiện xảy ra), Nhà tư vấn có trách nhiệm xem xét, đánh giá và đưa ra “Quyết định” (Determination) theo Điều khoản 3.5 (FIDIC 1999) hoặc Điều khoản 3.7 (FIDIC 2017).

Sự khác biệt lớn giữa các phiên bản nằm ở tính trung lập:

  • FIDIC 1999: Nhà tư vấn được xem là người của Chủ đầu tư, nhưng khi xác định khiếu nại, họ phải hành động công bằng (fair determination).
  • FIDIC 2017: Vai trò này được nâng cấp rõ rệt. Nhà tư vấn phải hành động “trung lập” (neutrally) khi xử lý khiếu nại, không được thiên vị Chủ đầu tư.

Đối với các dự án chìa khóa trao tay (EPC), nơi không có vai trò của Nhà tư vấn độc lập mà Chủ đầu tư trực tiếp quản lý, quy trình này sẽ khác biệt và rủi ro cao hơn cho Nhà thầu. Bạn có thể tìm hiểu kỹ cơ chế này trong Bản dịch Silver Book 2017 song ngữ.

4. DAB/DAAB – “Đặc sản” của FIDIC: Ban Xử Lý Tranh Chấp

Nếu Nhà tư vấn bác bỏ khiếu nại hoặc các bên không đồng ý với phán quyết của Nhà tư vấn, tranh chấp chính thức hình thành. Lúc này, FIDIC không đưa các bên ra tòa ngay, mà yêu cầu thông qua cơ chế Ban Xử lý Tranh chấp (Dispute Adjudication Board – DAB).

DAB là gì?

DAB là một hội đồng gồm 1 hoặc 3 chuyên gia độc lập, am hiểu kỹ thuật và luật xây dựng, được các bên cùng bổ nhiệm để giải quyết tranh chấp ngay trong quá trình thi công. Quyết định của DAB có tính ràng buộc ngay lập tức (binding), nghĩa là các bên phải thi hành ngay dù có không đồng ý và muốn đưa ra trọng tài sau này.

Sự chuyển mình từ DAB (1999) sang DAAB (2017):

  • Trong FIDIC 1999: DAB chủ yếu giải quyết tranh chấp khi nó đã xảy ra.
  • Trong FIDIC 2017: Đổi tên thành DAAB (Dispute Avoidance/Adjudication Board). Chữ “A” thêm vào là “Avoidance” (Phòng tránh). DAAB có vai trò chủ động tham gia các cuộc họp, giám sát công trường để cảnh báo và hỗ trợ các bên ngăn chặn tranh chấp trước khi nó bùng nổ.

Đây là một cơ chế văn minh nhưng tốn kém, thường chỉ áp dụng cho các dự án vốn ODA hoặc quốc tế. Với các dự án vốn vay từ Ngân hàng Đa phương (WB, ADB, JICA), mẫu hợp đồng thường dùng là MDB Harmonised Edition, hay còn gọi là Pink Book. Bạn có thể tham khảo Bản dịch Pink Book 2005 song ngữ để hiểu rõ các biến thể của cơ chế này trong các dự án vốn vay.

5. Trọng tài (Arbitration) và Các bước cuối cùng

Nếu Quyết định của DAB/DAAB vẫn không làm hài lòng các bên, và sau thời gian “Hòa giải thương lượng” (Amicable Settlement) không thành công, tranh chấp sẽ được đưa ra Trọng tài Quốc tế (thường là ICC) hoặc Trọng tài trong nước tùy theo quy định cụ thể của Dữ liệu Hợp đồng.

Quy trình Trọng tài rất tốn kém và kéo dài. Do đó, việc hiểu và vận dụng đúng các mẫu hợp đồng ngay từ đầu, đặc biệt là Hợp đồng Tư vấn để giám sát chặt chẽ, là rất cần thiết. Mẫu Bản dịch White Book 2017 song ngữ (Hợp đồng giữa Chủ đầu tư và Tư vấn) cung cấp nền tảng pháp lý để ràng buộc trách nhiệm của đơn vị Tư vấn trong việc xử lý các khiếu nại này một cách chuyên nghiệp.

6. Lời khuyên cho các Bên tham gia Hợp đồng FIDIC

Việc quản lý khiếu nại và tranh chấp trong FIDIC không dành cho những người “tay mơ”. Nó đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về câu chữ và quy trình. Một sai sót nhỏ về thủ tục thông báo có thể khiến Nhà thầu mất hàng triệu đô la.

Để trang bị kiến thức đầy đủ và tránh các rủi ro pháp lý, các bên cần:

  1. Lưu trữ hồ sơ hệ thống: Mọi chỉ dẫn, biên bản, email phải được lưu trữ để làm bằng chứng.
  2. Tuân thủ Time-bar: Luôn gửi thông báo trong vòng 28 ngày, dù chưa tính toán được chi phí chính xác.
  3. Sử dụng ngôn ngữ hợp đồng chuẩn xác: Việc dịch thuật và hiểu sai nghĩa tiếng Anh trong hợp đồng gốc có thể dẫn đến hậu quả tai hại.

Chúng tôi khuyến nghị các doanh nghiệp nên sở hữu trọn bộ các bản dịch song ngữ chuẩn xác để làm tài liệu tham chiếu hàng ngày. Ngoài ra, việc soạn thảo các Điều kiện Riêng (Particular Conditions) để điều chỉnh FIDIC cho phù hợp với luật pháp Việt Nam cũng cần sự can thiệp của các chuyên gia pháp lý.

Tài nguyên cần thiết cho bạn

Để hỗ trợ quý khách hàng, chúng tôi cung cấp hệ thống tài liệu và dịch vụ chuyên sâu dưới đây:

Các bản dịch FIDIC tiêu chuẩn (File Word, Song ngữ Anh – Việt):

Kho dữ liệu bản dịch FIDIC song ngữ tổng hợp

Quý khách có thể xem và tải vềtài liệu từ Kho bản dịch FIDIC song ngữ có sẵn để phục vụ cho công tác nghiên cứu và làm thầu.

Dịch vụ dịch thuật và biên soạn hợp đồng xây dựng

Nếu bạn cần một hợp đồng được “may đo” riêng cho dự án, đảm bảo chặt chẽ về pháp lý và ngôn ngữ, hãy tham khảo dịch vụ của chúng tôi: Bảng giá dịch vụ soạn hợp đồng song ngữ

Dịch Thuật SMS là công ty có dịch vụ dịch hợp đồng tiếng Anh chuyên nghiệp hàng đầu. Ngoài ra chúng tôi còn nhận dịch hợp đồng tiếng Trung, Nhật, Hàn… trong lĩnh vực xây dựng. Liên hệ ngay để được báo giá:

You may also like

error: Content is protected !!
Contact Me on Zalo
Call Now Button